BRUCOŠI GENERACIJE 2020/2021 U POSETI NARODNOM MUZEJU
U okviru predmeta Istorija dizajna, zajedno sa profesorkom Svetlanom Smolčić Makuljević, studenti prve godine Fakulteta digitalnih umetnosti posetili su Arheološku i srednjovekovnu zbirku Narodnog muzeja u Beogradu. Osim upoznavanja sa najstarijim oblicima vizuelne kulture i komunikacije, artefaktima i predmetima koji svedoče o umetnosti srednjovekovne materijalne kulture u Srbiji, studenti su bili u prilici da se upoznaju i sa remek delima francuskog impresionizma i moderne umetnosti.
Ovde su njihovi utisci:
Rozete su najupečatljiviji eksponat u stalnoj postavci Narodnog muzeja u Beogradu, veoma su teške i bilo je potrebno preko 12 sati da se postave. Potiču iz prve polovine 15. veka i nekada su predstavljale originalne arhitektonske fasade tj. ukrase u manastiru Milentija koji je bio posvećen Svetom Stefanu, ruševine tog manastira se I dalje nalaze kod Kopaonika, u selu Milentija. Predpostavlja se da je ktitor manastira bio Radič Postupović, koji je bio čelnik i veliki čelnik za vreme vladavine kneza Lazara, kneza despota Stefana Lazarevića i despota Đurđa Brankovića. Rozete su istražene tokom 60tih i 70tih godina prošlog veka I govore nam o izvanrednom stilu umetnosti , odnosno skulpture Moravske Srbije koja je cvetala krajem 14. veka do prve polovine 15. veka. Načinjene su od jednog komada peščara, odnosno kamena i veoma su dekorativno i lepo obrađene. Funkcija samih rozeta bila je da u unutrašnjost crkve, manastira, čak i dvora, dovede svetlost, odnosno da propusti određenu količinu svetlosti koja obasjava unutrašnji prostor.
Figura “Kovač” uprkos tome sto izgleda svakidasnje i obično, krije mnogo tajni. Predstavlja najstariji primerak Grčke Peloponeske bronze koja je pronadjena na Balkanu. Ovaj podatak potvrdio je pretpostavke istrazivača da je na teritoriji Srbije Grčka cvivilizacija bila jako razvijena jos u Arhajskom periodu.
“Kovac” je prestavljen u sedecoj pozi sa ispruzenim rukama,savijenim kolenima i prekrstenim stopalima.Desnom rukom drzi cekic a levom pridrzava predmet koji kuje. Glava je zaobljena a lice izduženo sa velikom špicastom bradom i naglašenim nosem i ustima, a oči i usta su naknadno urezani. Takodje i grudi su naglašene, što je karakteristično za majstore Tore Ute sa Peloponeza.
Figura je na teritoriju Srbije dospela trgovačkim kontaktima izmedju Grka sa našim trgovcima.
Zapon humskog kneza Petra (1222 – 1228) pronađen je 1882.godine, zajedno sa još nekim zlatnim, grčkim novcem, blizu današnjih Berana u Crnoj Gori. Prema jednim izvorima, knez Petar bio je sin kneza Miroslava, rođenog brata Stefana Nemanje, dok je prema drugim izvorima Miroslavljev sin Toljen bio nećak ili čak unuk kneza Petra.
Posle smrti kneza Miroslava, knez Petar izborio se za mjesto upravitelja Huma, otevši vlast od Toljena, koji je u tom periodu bio maloljetan. Petar je nastavio politiku kneza Miroslava i nije dozvoljavao rimokatoličkoj crkvi, kojoj su pomagali Mađari i Dubrovnik, da se širi u pravoslavnom Humu, pa je uslovljavao povratak biskupa u Ston (središte Humske episkopije) velikom novčanom naknadom od Dubrovnika. Na iznenađenje rimokatoličke crkve Petar je 1223. godine postao gradski knez Splita uz pomoć splitskog građanstva i protiv volje rimokatoličkog sveštenstva. Petrov zapon predstavlja najvažniji dokaz o njegovoj vladavini Humom. Za kralja Milana ga je nabavio jedan srpski rodoljub, kojem je od engleskog arheologa Artura Evansa nuđeno duplo više novca, ali je ovaj odbio uz mišljenje da takav predmet ne smije otići u tuđinu.
Na zaponu se nalaze dva natpisa, na staroslovenskom i latinskom jeziku, gdje se izražava pripadnost tog zapona knezu Petru. Zapon je označavao politički položaj i moć vlasnika, kako kroz natpis sa titulom, tako i lukuznom izradom i skupocijenim materijalima. Pretpostavlja se da je izrađen u Splitu. Narodnom muzeju u Beogradu, gdje se ovaj zapon i danas nalazi, poklonio ga je srpski kralj Milan Obrenović 1886. godine.
Dupljajska kolica otkrivena su pocetkom 20og veka u Banatu u blizini sela Dupljaja po kome su dobila naziv. Nadjena su dva artifakta. Na jednim kolicima su upregnute patke i imaju tri tocka a zajedno sa tim artifaktom je nadjen i poklopac , dok na drugim kolicima zbog preloma imaju samo dva tocka. Oba artifakta imaju ljudske figure sa pacijim kljunom odevene u zvonaste suknje i urezanim nakitom.
Ova dva artifakta bogato su ukrasena spiralama,krugovima i drugim geometrijskim oblicima.
Kolica poticu iz bronzanog doba i pripadaju zutobrdskoj kulturi. Predpostavlja se da su stara oko 3500 godina. Vode se kao znacajan religijski objekat za taj period usko povezan sa kultom plodnosti i vegetacije.
Od ova dva artifakta jedan (artifakt sa fotografije) se nalazi u Beogradskom Narodnom muzeju dok je drugi u Vrsackom muzeju.